مستند «داشتن یا نداشتن» اثر نیکی کریمی

«دنیا پر از رنج است ،با این حال درختان گیلاس شکوفه می دهند»...نور ماه بر درختان کاج ترجمه ی نیکی کریمی 

 مستند «داشتن یا نداشتن» اثر نیکی کریمی در واقع شروع کارنامه فیلمسازی او به حساب می اید.

فیلم روایت زنان و مردانی است که با مقوله ی داشتن یا نداشتن بچه درگیر هستند،ادم هایی که به خاطر نداشتن بچه راه های مختلف درمانی را تحمل می کنند و در مقابل  انسان هایی هم که به خاطر داشتن بچه های زیاد دچار مشکلات فراوانی شدند،ولی فیلمساز سعی کرده به نوعی فقط نقش ناظری را داشته باشد که از قضاوت کردن دوری می کند و فقط موضوع را برای طرح کردن پیش می برد .

 نیکی کریمی با استفاده حداقلی از نماهای مربوط به خودش در فیلم سعی کرده تاثیر فضای تصویری فیلم را معطوف به خود نکندتا روایت مسیر خودش را به شکل واقع گرایانه تری طی کند.

فیلم با نمای لانگ شات شهر از نقطه ای بالا شروع می شود و به ماشین در حال حرکت نیکی کریمی و سوار شدن یکی از زن هایی که مشکل نازایی دارند،می رسد .

چرخه ای که از ان نقطه به بعد در بیمارستان مربوط به نازایی و باقی ماجراهای فیلم   ادامه پیدا می کند و در پایان دوباره،فصلی دیگر  به همان نمای باز از شهر سرد و برفی،ماشین در حال حرکت نیکی کریمی و دوباره سوار شدن زنی دیگر و داستانی که از نو تکرار می شود .

دیدن اشک ها و لبخند ها،همراه شدن فیلمساز با زوج هایی که از احساس درونی خودشان درباره نازایی می گویند« داشتن یا نداشتن » را تبدیل به اثری تاثیر گذار کرده که تماشاگر را به فکر فرو می برد.

فیلمساز سعی کرده بدون قضاوت تصویر گر واکنش ها و تاثیرات انسانی این موضوع باشد و حتی حرف های پزشک جراح متخصص حرف هایی از نگاه فلسفی و اجتماعی به موضوع داشتن یا نداشتن بچه است و این نشان می دهد که فیلم تکلیفش را با خودش و تماشاگر روشن کرده که مستندی علمی نیست، بلکه روایتی تکان دهنده از نوع نگاه ادم ها به مسئله ای است که می تواند مشکلات زیادی به بار بیاورد.

نیکی کریمی بعد از ساخت این فیلم سراغ ساخت فیلم های بلند سینمایی رفت و موفقیت های خوبی هم در ان عرصه پیدا کرد ولی کاش توجه به اثار مستند و کوتاه بعد از رفتن به سمت کارگردانی فیلم های بلند کمرنگ نشده بود و در کنار اثار سینمایی ساخت فیلم هایی مثل «داشتن یا نداشتن » هم ادامه پیدا می کرد .

«داشتن یا نداشتن»، من را به یاد کتاب «سنگی بر گوری»  اثر جلال ال احمد هم  انداخت،حدیث نفس جلال از مشکل بچه دار نشدن که یکی از ماندگارترین کتاب های او به حساب می اید،حدیث نفسی تکان دهنده و تلخ از نویسنده ای که نگاهش به این موضوع خواندنی است.

                                                             ***


پی نوشت                                                    

مطلب مرتبط: +نمایش مستند«داشتن یا نداشتن»در فرهنگسرای اندیشه(هفته سلامت)به روایت ایسنا(فروردین۱۳۹۱)